Fáa tit nóg mikið av D-vitamin?
Danska heilsustýrið mælir til, at børn eldri enn 4 ár og vaksin dagliga fáa 5-10 mikrogram av D-vitamin ískoyti vetrarhálvuna, tvs. frá oktobur til apríl. Mælt verður eisini til, at børn frá tveimum vikum til 4 ár fáa 10 mikrogram D-vitamin dagliga alt árið.
Á okkara breiddarstigið verður ikki evnað nokk D-vitamin í húðini hjá fólki vetrarhálvuna. Tí verður mælt til, at vit dagliga taka D-vitamin ískoyti. Tó verður tilmælt, at ávísir bólkar av fólki taka D-vitamin alt árið. Tey ið longu taka eina multivitamin, har D-vitamin er í, nýtast ikki at taka eyka D-vitamin.
Keldur:
To nye D-vitaminanbefalinger til børn og voksne - Sundhedsstyrelsen
D-vitamin-mangel - Patienthåndbogen på sundhed.dk
D-vitaminmangel kan gå ud over både knogler og tænder (apoteket.dk)
Danska matvørustýrið og heilsustýrið hava gjørt hesi tilmæli um D-vitamin ískoyti:
5-10 mikrogram D-vitamin frá oktobur til apríl
10 mikrogram D-vitamin dagliga frá oktobur til apríl verður tilmælt:
Børnum yvir 4 ár
Vaksnum, ið ikki hoyra til nevndu bólkar niðanfyri
10 mikrogram D-vitamin alt árið
10 mikrogram D-vitamin alt árið verður tilmælt:
Børnum 0 - 4 ár (D-dropar)
Barnakonum og kvinnum ið geva bróst
Børnum og vaksnum við myrkari húð
Børnum og vaksnum ið eru nógv ílatin um summarið
Persónum, sum ikki eru uttandura um dagin, ella sum ikki eru í sólarljósið
20 mikrogram D-vitamin og 800-1000 mg kalsium alt árið
20 mikrogram D-vitamin dagliga, saman við 800-1000 mg kalsium alt árið verður tilmælt:
Fólkið yvir 70 ár
Fólkið ið býr á ellisheimi
Fólkið ið, óansæð aldur, eru í øktum vanda fyri beinbroyskni
Tá ultraviolettu strálurnar (UVB) frá sólini raka í summarhálvuni, verður D-vitamin gjørt í húðini. Hvussu stór nøgd av D-vitamin ið verður gjørd, er treytað av, hvussu sterkar UVB-strálurnar frá sólini eru, og hvussu leingi tú ert í sólini. Summarhálvuna - frá mai til september - eru sólstrálurnar nóg sterkar til, at tað verður gjørt so mikið av D-vitamin, at vit fáa tað, sum okkum tørvar.
Vetrarhálvuna – frá oktober til apríl – eru sólstrálurnar í Føroyum ikki nóg sterkar til, at tað verður gjørt D-vitamin í húðini. Tí tærast D-vitamin goymslurnar frá summarinum. Innihaldið av D-vitamin í blóðinum sveiggjar náttúrliga við árstíðunum og er lægri um veturin enn um summarið.
D-vitamin er eisini í mati. Tað er tó ringt at nøkta allan tørvin á D-vitamin gjøgnum matin, sum vit eta. Nógv D-vitamin er í feitum fiski sum í sild og makreli, men føroyingar eta mest soltnan fisk. Eitt sindur av D-vitamin er eisini í mjólk, osti og egg.
Til ber at fáa ov nógv av D-vitamin, men tað er eingin vandi, so leingi vit taka tilmæltu nøgdirnar.
Skilt verður ímillum
Lætt D-vitamin trot
Miðal stórt D-vitamin trot
Stórt D-vitamin trot
Lætt og miðal stórt D-vitamin trot kemur lutfalsliga ofta fyri hjá fólkið ið ikki tekur D-vitamin ískoytið. Millum annað kann tað koma fyri hjá ungum, ið sita nógv inni framman fyri teldum og øðrum skíggjum.
Stórt D-vitamin trot er sjáldsamt í okkara parti av heiminum.
Hjá børnum kann D-vitamin trot hava sjúkuna rakitis, ella ensku sjúku, við sær. Sjúkan ger, at beinagrindin verður lin (bleyt), tí kálk ikki verður upptikið, tá einki D-vitamin er til staðar.
Eyðkennini av D-vitamin troti eru ofta kám, og kunnu minna um aðrar og meira vanligar bágar. D-vitamin trot yvir longri tíð rakar ofta vøddar, beinagrind og liðir. Tað vísir seg við møði og vøddapínu. Tað er eisini vanligt, at D-vitamin trot ger, at mann hevur tungar tankar og kennir seg maktarleysan.
Meira sjáldan kann tað geva pínu í beinagrindina. Tað merkist oftast sum pína um lendarnar sum spjaðist til koku, mjødn, lør, rygg og bringu.
Um barn títt, hevur fingið staðfest D-vitamin trot, við einari blóðroynd, kann tað viðgerast við D-vitamin sum dropar, tablettir ella hylki.
Keldur:
To nye D-vitaminanbefalinger til børn og voksne - Sundhedsstyrelsen
D-vitamin-mangel - Patienthåndbogen på sundhed.dk
D-vitaminmangel kan gå ud over både knogler og tænder (apoteket.dk)